رمز موفقیت‏ در وکالت

دکتر ابو القاسم تفضیلی وکیل بازنشسته و با سابقه دادگستری که سالهای متمادی با شغل وکالت دادگستری‏ وداع کرده است.اکنون به تحقیق و تالیف متون حقوقی و ادبی مشغول است و آثاری در مورد حرفه وکالت و ویژگی‏های وکیل دادگستری تاکنون منتشر ساخته است.چندی پیش از سوی هیات مدیره کانون وکلای‏ دادگستری شهر اصفهان برای سخنرانی در جمع وکلای دادگستری دعوت شده بود.مطلب حاضر متن‏ سخنرانی ایشان است که پیرامون رموز و فنون موفقیت در امر وکالت دادگستری ایراد گردیده است.

تفضلی در ابتدای سخنان خود گفت:کسی که شغل وکالت را انتخاب می‏کند.مثل هر شغل دیگری،هدف‏ و مقصودی دارد که مهمترین آنها عبارتند از:شهرت.ثروت.دفاع از حق و عدالت.تامین رفاه مردم و ملت‏ از طریق انتخاب شدن به عضویت قوه مقننه و دولت،و یا مجموعه‏ای از این اهداف.

برای وصول به هریک از این اهداف راه و روش و رمزی وجود دارد که بعضی از آنها مشترک است و در کتاب‏ها نوشته شده است،اما قسمتی دیگر از آنها را بایستی در عمل و به تجربه آموخت و من سعی می‏کنم. تا آنجا که وقت محدودم اجازه می‏دهد.و با استفاده از تجربیاتم،درباره این راها و رموز توضیحاتی بدهم و امیدوارم که بتواند مورد استفاده همکاران جوان‏ترم قرار گیرد."

1.کسب دانش حقوقی و اطلاعات‏ عمومی

موفقیت در هر شغلی موکول است به کسب‏ معلومات و تجربیات هرچه بیشتر و عمیق‏تر در آن‏ شغل بهمین جهت مطالعات حقوقی مستمر و احاطه‏ بر قوانین و مقررات جاری و داشتن اطلاعات عمومی‏ از رموز اصلی و اولیه موفقیت در وکالت است زیرا وکیل دادگستری در انجام وظیفه خود،از یکطرف زیر ذره‏بین دقیق عیب‏جوئی وکیل طرف دعوی و از طرف دیگر مورد قضاوت قاضی دادگاه است که با شک و تردید به توضیحات و مدافعات وکلای دو طرف گوش فرا می‏دهد،تا آنها را با معیار قانون و عدالت بسنجد.بنابراین اگر وکیل کوچکترین غفلت‏ یا اشتباهی،در نوشتن لوایح یا بیان حقایق و مطالب‏ مرتکب شود و از قانون و رویه‏ای بی‏خبر مانده‏ باشد،نه تنها موکلش محکوم خواهد شد،که به‏ حیثیت حرفه‏ای و شهرت او هم لطمه وارد می‏آید.

2.حسن شهرت

حسن شهرت در مشاغل آزاد و بخصوص در وکالت و طبابت،از شرایط و رموز مهم موفقیت است. راه بدست آوردن حسن شهرت در وکالت،حسن‏ سلوک با موکل و قاضی و همکاران و دیگران می‏ باشد.نوشتن کتاب و مقاله و شرکت در محاکمات‏ جنائی و سیاسی مهم و خبرساز که جریان آن‏ها در رسانه‏ها منعکس می‏شوند،از رموز مشروع و بسیار موثر و مفید کسب حسن شهرت است.

نمونه و مصداق بارز و زنده چنین شهرتی، مدافعات بسیار پخته و سنجیده همکار ارجمند و دانشمندمان "استاد بهمن کشاورز" در محاکمه آقای‏ کرباسچی "شهردار سابق تهران‏" و همچنین تالیفات‏ ارزشمند و مقالات و نقدهای فاضلانه ایشان از قوانین‏ مصوبه است که در روزنامه‏ها و مجلات وزین کشور منتشر گردیده و تحسین و ستایش همه‏گان را برانگیخته است.

یکی از جهانی که موجب موفقیت این همکارتان‏ در وکالت و انتخابم به عضویت هیات مدیره کانون‏ وکلای تهران در سالهای 0431 تا 0531 گردیده‏ ترجمه و انتشار دو کتاب درباره حرفه وکالت بود.یکی‏ به نام "اسرار دفاع و رمز موفقیت در دادگستری‏" و دیگری به نام "دو چهره متضاد وکیل دادگستری و دفاع از وکیل مدافع‏" که هر دو کتاب به چاپ سوم‏ رسیده و شاید بنظر عده‏ای از حاضران گرامی رسیده‏ باشد.اضافه بر آن،قبول وکالت در مهمترین و جنجالی‏ترین و خبرسازترین محاکمات جنائی. سیاسی سالهای 6231 تا 2331 و دفاع از سه ملوان‏ نروژی در سال 8331 که عکس‏های متعددی از جریان محاکمه در مطبوعات ایران و نروژ به چاپ‏ رسید،بطور قطع یکی از موجبات شهرت و موفقیتم‏ در سالهای بعد بود.

3.ثروت

ثروت و استطاعت مالی به منظور تامین رفاه‏ خانوادگی و آرامش فکری و آسایش ایام پیری و از کارافتادگی،یکی از راه‏ها و رموز موفقیت در هر شغلی از جمله وکالت دادگستری است.بشرط آنکه‏ این ثروت از راه مشروع بدست آمده باشد و وکیل را از انجام شرافتمندانه وظایف حرفه‏ای خود باز ندارد.

4.فصاحت و بلاغت

رمز دیگر موفقیت در وکالت،فصاحت است و بلاغت،به خصوص در پرونده‏های کیفری و دادگاه‏ های جنائی و سیاسی.بنابراین هر وکیل مدافعی‏ بایستی اضافه بر کسب معلومات حقوقی و اطلاعات‏ عمومی،امکان آنرا داشته باشد که مطالب و مدافعاتش را با فصاحت و بلاغت در محضر دادگاه‏ مطرح سازد.

هرچند فصاحت و بلاغت تا حد زیادی به تن و آهنگ صدا بستگی دارد که از موهبت‏های الهی است‏ اما وکیل مدافع می‏تواند با تمرین و تعلیم و حتی تقلید این دو هنر را بیاوزد.

"دموستن‏ (Demosthene) خطیب و وکیل معروف "آتن‏" که در سالهای 483 تا 223 قبل‏ از میلاد می‏زیست برای کارآموزی در فن بلاغت و فصاحت و دفاع به نزد استادی به نام "ایزه‏" (ISEE) رفت و ضمن فراگیری فنون خطابه،تمرین‏های‏ سختی را بر خود تحمیل می‏کرد.از جمله اینکه به‏ کنار دریا می‏رفت و برای امواج خطابه می‏خواند یا در مقابل آئینه می‏ایستاد و عیب‏جویانه کلیه حالات و حرکات سر و صورت و دست و بدنش را تحت نظر می‏ گرفت و اصلاح می‏کرد.به ورزش‏های سخت سینه‏ می‏پرداخت تا از حنجره‏اش صدای مطبوعی خارج‏ شود.

در کلیه دانشگاههای بزرگ امریکا و موسسات‏ کارآموزی وکالت در انگلستان،و حوزه‏های‏ علمیه،رشته و دروس مخصوصی برای تعلیم نطق و خطابه و ترتیب خطیب وجود دارد،و از جمله دروس‏ آنها فصاحت و بلاغت در نطق و بیان می‏باشد تا متکلم بتواند مقصود خود را به بهترین وجه مطلوب به‏ سمع مخاطب یا مخاطبین خود برساند و آنها را به‏ آنچه مطلوبش هست رهنمون سازد.

دفاع از حق

هرچند حق دارای مفهوم و مصداقی نسبی و اعتباری است و غالبا در جوامع و اقوام و ادیان مختلفه‏ معانی و مفاهیم و برداشت‏های گوناگونی دارد اما هر وکیل دادگستری برای کسب موفقیت بایستی با رعایت احکام حاکم بر جامعه‏اش دفاع از موکلی را بپذیرد که او را ذیحق می‏داند.

یکی از ایراداتی که از این جهت بر وکلای‏ دادگستری گرفته می‏شود اینست که می‏گویند اگر هر وکیلی فقط باید از موکلی دفاع کند که او را ذیحق‏ می‏داند،و با توجه به اینکه هر دعوی دو طرف دارد و هر طرف یک وکیل مدافع برای خود انتخاب می‏کند و قاضی هم فقط یکطرف را ذیحق تشخیص می‏ دهد،پس یکی از دو وکیل طرفین دعوی با علم به‏ اینکه موکلش ذیحق نیست،از او قبول وکالت کرده‏ است،پاسخ این ایراد آن است که صدور حکم از طرف‏ قاضی به نفع یکی از دو طرف دعوی دلیل ذیحق‏ بودن آن طرف نیست زیرا در مراحل بعدی رسیدگی‏ ممکن است حکم صادره نقض و رای به نفع طرف‏ محکوم صادر شود.

دفاع از ملت

در طول تاریخ 0052 ساله وکالت(1)در غالب‏ انقلابات و تحویلات سیاسی و اجتماعی‏ کشورها،حقوقدنان و وکلای مدافع نقش عمده و موثری داشته‏اند.از جمله در جنگهای بین "آتن‏" و "مقدونیه‏"(034-024 قبل از میلاد)"دموستن‏"با فصاحت و بلاغت و نطق و بیان خود توانسته مدت‏ 51 سال از مردم آتن علیه "فیلیپ‏" حکمروای‏ "مقدونیه‏" دفاع کند.

"سیسرون‏" (ciceron) وکیل و خطیب مشهور "رم‏"(متولد 601 قبل لز میلاد)با نطق‏های آتشین‏ خود از مردم جزیره "سیسیل‏" که موطن او بود علیه‏ حکومت رم دفاع کرد و به او لقب "پدر وطن‏" دادند. و "میرابو" (mirabeau) وکیل و خطیب‏ مشهور فرانسه(5171-9871)جزو رهبران انقلاب‏ کبیر فرانسه(9871 میلادی)بوده است.

"مهاتما گاندی‏" ومرید و هم رزم او"جواهر لعل‏ نهرو" که موفق گردیدند ملت عظیم هند را بعد از قرن‏ ها رهایی بخشند،وکیل دادگستری بودند.

اکثریت نویسندگان قانون اساسی امریکا در قرن‏ هیجدهم میلادی وکیل دادگستری بودند و در طول‏ دو قرن گذشته غالب نمایندگان مجلس و اعضای قوه‏ مقننه کشورهای غربی و هندوستان و ژاپن را وکلای‏ دادگستری و حقوقدانان تشکیل می‏دهند چون حقوق‏ دانان کارشناسان قانون و شایسته‏ترین طبقه جامعه‏ برای وضع و تصویب قانون هستند.

تصویب لایحه قانونی استقلال کانون وکلا مرهون وکلای دادگستری بود که نمایندگی مجلس‏ شورای ملی و سنای آن زمان را هم داشتند.

آموختن زبان خارجی

یکی از رموز موفقیت در وکالت،آموختن یک یا چند زبان خارجی است زیرا در "دهکده جهانی‏"امروز ما ارتباطات و اطلاعات و "کامپیوتر" و "اینترنت‏"نقش‏ روز افزونی را در جوامع جهانی و زندگی حرفه‏ای مردم‏ جهان به عهده دارند.و حتی در ایران هم مدتها است‏ که قوانین و مقررات تفسیرها و متون حقوقی به‏ "کامپیوتر" و "اینترنت‏" داده است.بنابراین در دنیای آینده وکالت،وکلائی موفق‏تر خواهند بود که با زبان "کامپیوتر" و "اینترنت‏" آشنائی بیشتری داشته‏ باشند.

رموز دیگری هم برای موفقیت وجود دارد که‏ چون وقت سخنرانیم به پایان رسیده است به ذکر خلاصه آنها اکتفا می‏شود:

1.تخصیص در وکالت

در دنیای رو به تکامل امروز با گسترش روزافزون‏ علم و تکنولوژی،موضوعات حقوقی متعددی بوجود آمده و می‏آید یک وکیل دادگستری به تنهائی نمی‏ تواند نسبت به کاله آنها مطلع و صاحب‏نظر باشد. بهمین جهت در غالب کشورهای جهان موسسات‏ بزرگ حقوقی با تعداد زیادی از وکلای دادگستری که‏ هر یک در رشته معینی تحصیل و تخصیص دارند، بوجود آمده و از جمله یکی از این موسسات حقوقی‏ دارای 071 عضو می‏باشد.در ایران هم به تدریج‏ تخصیص در وکالت ضرورت خود را آشکار ساخته و در اموری مثل ثبت علائم و اختراعات و مالیات و امور جنائی و حقوقی وکلای متخصص و کارآموزده‏ای‏ داریم که منحصرا در کار تخصصی خود قبول وکالت‏ می‏کنند.

2.موسسات حقوقی و رمز موفقیت‏ آنها

تاسیس موسسه حقوقی و انتخاب همکاران و آماده‏سازی و اداره امور دفتری و حسابداری و تقسیم‏ کار و درآمد هریک رموزی دارد که بدون آن بکار بستن آنها امکان موفقیت برای موسسه نخواهد بود.

3.مشاوره حقوقی

بسیاری از مراجعین به وکلای دادگستری تصور می‏کنند که هر وکیل دادگستری ضرورتا مشاور حقوقی هم می‏تواند باشد حال آنکه بین وکالت‏ دادگستری و مشاوره حقوقی جدا از نظر معلومات‏ تخصصی و جدا ار جهت قبول مسئولیت،تفاوت بسیار است و همانطور که یک مشاور حقوقی متخصص و موفق نمی‏تواند از رموز و دقایق کار یک وکیل‏ دادگستری آگاه باشدو به جای او قبول وکالت کند،هر وکیل دادگستری هم می‏تواند آمادگی مشاوره‏ حقوقی در امور تخصصی مثل نوشتن طرح قوانین، قراردادهای بین المللی-نفتی-هوائی-فضائی و غیره‏ را داشته باشد.

از جمله رموز موفقیت در مشاوره حقوقی دانستن‏ یک یا چند زبان خارجی و آشنا بودن با روش استفاده‏ از قوانین کشور طرف قرارداد است.

4.نقش لباس و ظاهر وکیل در موفقیت

وضع ظاهری و لباس در کلیه مشاغل و از جمله‏ روحانیت و وکالت و قضاوت و نیروهای انتظامی و طبابت نقش غیر قابل انکاری دارد و همچنانکه یک‏ شخصیت و خطیب و واعظ روحانی بدون لباس‏ مخصوص روحانیت احترام و نفوذ کلام لازم را ندارد وکیل دادگستری و قاضی و طبیب و مامور انتظامی‏ هم بدون لباس مخصوص حرفه‏ای خود کمتر می‏ توانند از جلب احترام و اثربخشی اجرای وظایفشان‏ برخوردار گردند.

5.محل و نوع مبل و اثاثیه و تزئینات‏ دفتر وکالت

تاثیر این امور در موفقیت دارندگان مشاغل آزاد از جمله وکالت بقدری واضح است که نیازی به‏ توضیح ندارد.

نویسنده: تفضلی، ابوالقاسم

« ماهنامه وکالت » آذر و دی 1380 - شماره 8